Openingsshot uit De Mol 1998 Nu de bestemmingen van zowel WIDM als De Mol voor komend jaar bekend zijn, is duidelijk dat het Europese tijdperk van de Mol voorbij is. Na prachtige seizoenen in Griekenland, Italië, Tsjechië, Duitsland, Albanië en de (iets verder weggelegen) Canarische eiland, hebben de makers van beide series weer besloten om het verder van huis te zoeken.
De vliegtuigbranche is helaas één van de vervuilendste industrieën ter wereld en is in Nederland al verantwoordelijk voor zeker
6% van de CO
2-uitstoot. Andere landen industrialiseren snel en zullen het voorbeeld volgen. Natuurlijk is het een mooi ideaal om veel van de wereld te zien, maar tegenwoordig heeft dat vooral de betekenis gekregen om 'zo ver en zo vaak mogelijk met het vliegtuig te reizen'. Dat idee is in Nederland 'normaal' geworden, maar het is een luxe die we ons niet kunnen permitteren.
Klimaatverandering zorgt nu al voor meer overstromingen, hittegolven, droogtes, hongersnoden, waterschaarste en uiteindelijk oorlog. Maar dit is pas het topje van de smeltende ijsberg, want onze uitstoot
nu zal nog decennia in de toekomst effect hebben. En zolang we niet snel stoppen met uitstoten kan het wereldwijde klimaatsysteem volledig op hol slaan. (
Zie bijvoorbeeld deze video van NOS op 3 voor meer uitleg.) Wetende dat we als mensheid
binnen krap 7 jaar al over ons koolstofbudget gaan om de Aarde onder het wereldwijde doel van 1,5 graden te houden, hebben we geen tijd meer te verliezen en geen CO
2 meer te verspillen. Vliegen is een industrie die bij lange na niet voor die tijd over kan stappen op hernieuwbare energie. De enige oplossing om binnen de grenzen van een leefbaar klimaat te blijven is dus veel minder vliegen.
Toch heeft Wie is de Mol? tot nu toe voor alle seizoenen het vliegtuig genomen, zelfs de jaren dat WIDM relatief dichtbij huis filmde, zoals Tsjechië en Italië. In dat laatste seizoen werden bovendien 10 oud-Mollen overgevlogen voor een paar minuten beeldmateriaal. Alleen De Mol heeft door corona één keer de auto gepakt naar een buurland, maar pakt verder ook altijd het vliegtuig.
Reizen met de trein kan daarentegen
tot wel 20 keer(!) zo zuinig zijn. Ook als je conservatiever rekent gaan de schattingen nog richting de 10 keer zo weinig uitstoot. En dat zijn dan nog de ratio's
per kilometer, een treinvakantie dichtbij huis kan dus gigantisch schelen met een vliegreis naar de andere kant van de wereld. Bovendien stoten treinen hun broeikasgassen niet uit rechtstreeks in onze atmosfeer, waar ze extra schadelijk zijn. Wie regelmatig vliegt, en zeker op verre afstanden, kan zomaar zijn jaarlijkse CO
2-uitstoot verdubbelen. Dan tel je dus mee voor twee (of drie, of vier) in de klimaatcrisis - waar Nederlanders sowieso al buitenproportioneel aan bijdragen.
De uitstoot van dit seizoen van Wie is de Mol? - alleen veertig rechtstreekse retourtickets Kaapstad en verder geen binnenlandse vluchten gerekend - is al
128 ton CO2. Dat is
de uitstoot van 7 Nederlandse huishoudens of 15 Nederlanders - gas, elektriciteit, eten, drinken, spullen, kleding, vervoer, water, vakantie -
voor een heel jaar. Noem dat veel of weinig, maar feit is bovendien dat het daar niet bij blijft. WIDM is een tv-programma met miljoenen kijkers. Jaarlijks reizen honderden, duizenden of misschien wel tienduizenden Nederlands naar verre bestemmingen
omdat ze ze in Wie is de Mol? hebben gezien. In Georgië steeg het aantal Nederlandse toeristen in 2018 bijvoorbeeld
met 60% en reisbureaus adverteren met bestemmingen als Colombia en Oregon als Wie is de Mol?-locaties.
Zeker een programma van de publieke omroep zou een voorbeeldfunctie moeten hebben in duurzaam reizen. 3 Op Reis heeft de afgelopen jaren meer focus gelegd op duurzaam reizen en laten zien dat je prachtige reizen kan maken zonder vliegtuig. Wie is de Mol?, veruit het meest bekeken reisprogramma van Nederland, zou dit voorbeeld moeten volgen.
Daarom is mijn stelling:
WIDM moet volgend seizoen met de trein vanuit Nederland reizen. Of, als ze het risico op uitlekken willen voorkomen, een elektrisch busje. Binnen een paar dagen - waarop je fantastische tussenstops kan nemen op onontdekte plekken - kun je in een andere wereld zijn. Veel van Oost-Europa is nog onontdekt, er is nog nooit een seizoen in Lapland opgenomen, en ook in Turkije of Noord-Afrika (Marokko ligt op een uur varen van Spanje) is WIDM of De Mol nog nooit geweest. En waarom geen
Mole on the Orient Express?
Finland heeft een heel seizoen opgenomen in buurland Estland. Zweden neemt zijn seizoenen op in eigen land. Waren onze seizoenen in verre bestemmingen als Argentinië en Mexico, echt objectief beter dan die in Portugal en Italië, Griekenland en Duitsland? Uiteindelijk zijn het de creativiteit van de makers in het verzinnen van opdrachten, het fanatisme van de kandidaten en de geslepenheid van de Mol die het seizoen maken. Dat hebben de afgelopen jaren dichterbij huis wel laten zien.